การนอนหลับพักผ่อนอย่างเพียงพอ กำลังจะกลายเป็นอะไรที่มีความสำคัญมากกว่าการฟื้นฟูตัวเองจากสภาพความเหน็ดเหนื่อยเมื่อยล้าไปเสียแล้ว เพราะมีการค้นพบว่า การนอนพักผ่อนอย่างเพียงพอ เป็นกลไกสำคัญที่ทำให้สมองของเราจัดการล้างสภาพความเป็นพิษที่เกิดขึ้นในสมองในระหว่างช่วงวัน
นักวิจัยค้นพบว่า การนอนน้อยอย่างสม่ำเสมอ ทำให้เกิดการทำลาย เซลล์ประสาท (Neurons) และจุดประสานประสาท (Synaptic) ทีมที่นำโดยนักประสาทวิทยาศาสตร์ นามว่า Michele Bellesi จากสถาบัน Marche Polytechnic University ในประเทศอิตาลี ได้ทำการทดสอบว่า สมองของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม มีการตอบสนองอย่างไรต่อพฤติกรรมการนอนน้อย นอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอ ได้พบความแตกต่างอย่างน่าประหลาดใจระหว่างหนูที่ได้นอนหลับพักผ่อนเต็มที่ กับหนูที่นอนน้อย พักผ่อนไม่เพียงพอ
เหมือนกับเซลล์ในทุกๆ ส่วนของร่างกาย เซลล์ประสาทของเราจะได้รับการฟื้นฟูโดย Glial cell 2 รูปแบบ (Glial cell คือเซลล์ที่ทำหน้าที่เปรียบเหมือนกาว ที่ซ่อมแซมระบบประสาท) ซึ่งก็ได้แก่ Microglial cells ที่ทำหน้าที่กำจัดเซลล์เก่า และเซลล์ที่เสื่อมสภาพ ด้วยกระบวนการที่มีชื่อว่า ฟาโกไซโทซิส (Phagocytosis ที่มีความหมายถึงการเผาผลาญ) และ แอสโทรไซต์ (Astrocytes) ที่ทำหน้าที่ตัดจุดประสานประสาทที่ไม่จำเป็น เพื่อทำให้สมองสามารถสร้างจุดประสานใหม่ขึ้นมาแทนที่ของเดิมได้
โดยกระบวนการเหล่านี้จะเกิดขึ้นในเฉพาะตอนที่เราพักผ่อนนอนหลับ เพื่อจัดการกับความเหนื่อยล้าของสมอง และดูเหมือนว่ามีบางอย่างเกิดขึ้นถ้าเรานอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอ และแน่นอนว่าไม่ใช่เรื่องดี เพราะมีการค้นพบว่า สมองจะเริ่มทำลายตัวเอง หรือ นอนน้อย สมองเบลอนั่นเอง!
โดยคุณ Bellesi นักวิทยาศาสตร์ที่อยู่เบื้องหลังงานวิจัยนี้กล่าวว่า “เป็นครั้งแรกที่แสดงให้เห็นว่า บางส่วนของจุดประสานประสาท ถูกกลืนกินโดย แอสโทรไซต์ เมื่อนอนน้อย นอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอ” และเพื่อการทดลองในเรื่องนี้ นักวิทยาศาสตร์ ได้ทำการสแกนสมองของหนู 4 กลุ่ม ตามนี้
- หนูกลุ่มที่ 1 ได้รับการปล่อยให้พวกมันนอนพักผ่อน 6-8 ชั่วโมง ในแต่ละวัน (นอนหลับพักผ่อนอย่างเพียงพอ)
- หนูกลุ่มที่ 2 ได้รับการปลุกให้ตื่นเป็นช่วงๆ (ตื่นเป็นช่วงๆ)
- หนูกลุ่มที่ 3 ถูกบังคับให้ตื่นนอนเป็นเวลา 8 ชั่วโมง ในเวลาที่พวกมันควรจะได้นอน (นอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอ)
- หนูกลุ่มที่ 4 ถูกบังคับไม่ให้นอนต่อเนื่องถึง 5 วัน (นอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพออย่างเรื้อรัง)
เมื่อนักวิทยาศาสตร์ ทำการเปรียบเทียบกิจกรรมของ แอสโทรไซต์ ที่ทำหน้าที่ตัดจุดประสานประสาทที่ไม่จำเป็น ในหนูทั้ง 4 กลุ่ม โดยพบกิจกรรมของ แอสโทรไซต์ เพียงจำนวน 5.7% ในหนูที่นอนหลับอย่างเพียงพอ และเพิ่มเป็น 7.3% ของหนูกลุ่มที่ถูกปลุกให้ตื่นเป็นช่วงๆ
ในขณะที่หนูกลุ่มที่ 3 และ 4 พบว่า แอสโทรไซต์ ทำงานเกินขนาด ทำให้เกิดการกลืนกินจุดประสานประสาท (Synapses) มากจนเกินพอดี ซึ่งเป็นกระบวนการที่เรียกว่า Astrocytic phagocytosis (การกำจัดเซลล์โดยแอส โทรไซต์) ในหนูกลุ่มที่ 3 ที่นอนน้อย พักผ่อนไม่เพียงพอ พบว่า แอสโทรไซต์ ทำงานกับจุดประสานประสาทมากถึง 8.4% ในขณะที่หนูกลุ่มที่ 4 ที่นอนหลับไม่เพียงพออย่างเรื้อรัง พบว่ามีการทำงานมากถึง 13.5%
และคุณ Bellesi บอกว่า จุดประสานประสาทของหนูในกลุ่มที่ 3 และ 4 ถูกกัดกินเป็นจำนวนมาก และพฤติกรรมแบบนี้ มีความเชื่อมโยงกับโรคทางสมองอย่างเช่น อัลไซเมอร์ และการเสื่อมของระบบประสาท แต่ก็ยังมีคำถามที่ตามมามากมายจากการทดลองนี้
- กระบวนการเดียวกันนี้จะเกิดขึ้นในสมองของมนุษย์หรือไม่?
- การกลับมานอนหลับอย่างเพียงพอจะช่วยซ่อมแซมความเสียหายที่เกิดขึ้น กับสมองได้หรือไม่?
และก็มีข้อเท็จจริงอยู่อีกข้อนะครับ นั้นก็คือ สาเหตุการตายจาก อัลไซเมอร์ เพิ่มขึ้นเป็นเท่าตัว จากการที่มีการเก็บสถิติครั้งแรกในปี 1999 บวกกับความที่ผู้คนในโลกยุคนี้ ต้องทำงานหนัก และมีกิจกรรมมากมาย ทำให้ยากที่จะนอนหลับอย่างเพียงพอ ทำให้กลับมาคิดว่า เราควรจะกลับมาทบทวนเรื่องนี้ดีไหม? เพื่อการนอนหลับพักผ่อนอย่างเพียงพอ
================
Technopolis มหานครอัจฉริยะ
ทุกวันเสาร์ เวลา 12.30 – 13.00 น.
ทางไทยรัฐทีวี ช่อง 32
ติดตามข่าวสารจาก TKNonline
เฟสบุคแฟนเพจ https://www.facebook.com/TKNOnline
Subscribe https://www.youtube.com/TKNonline
และเว็ปไซต์ https://tknonline.com/ http://www.splash-inter.co.th/
